Sáng nay 05/10/2015 tại Hà Nội đã khai mạc Hội nghị lần thứ 12 Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, trong đó sự kiện đáng chú ý là lần đầu tiên Bộ Chính trị đưa ra các tiêu chuẩn cho bốn chức danh chủ chốt là Tổng bí thư, Chủ tịch nước, Thủ tướng và Chủ tịch Quốc hội.

Được biết các nội dung được bàn bạc là tình hình kinh tế xã hội năm 2015, kế hoạch phát triển 2016, chuẩn bị nhân sự cho Ban chấp hành Trung ương khóa 12, bầu đại biểu Quốc hội khóa 14 và Hội đồng Nhân dân các cấp cho nhiệm kỳ 5 năm tới.

Theo Cổng thông tin điện tử Chính phủ Việt Nam, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng lưu ý cần đánh giá tác động của những diễn biến bất thường trên thế giới hiện nay để đề ra các mục tiêu quan trọng cho phát triển kinh tế xã hội những năm tiếp theo. Về nhân sự, tất cả các tỉnh thành và các ban ngành trung ương đã hoàn thành việc giới thiệu người vòng 2.

Tại hội nghị này, lần đầu tiên Bộ Chính trị báo cáo về chuẩn bị nhân sự cho Bộ Chính trị, Ban Bí thư và các chức danh lãnh đạo chủ chốt cho khóa tới ; đưa ra các tiêu chuẩn về cơ cấu, số lượng, độ tuổi…nhất là xem xét trường hợp « đặc biệt » đối với các ủy viên Trung ương và ủy viên Bộ Chính trị, Ban bí thư tái cử.

Trả lời RFI Việt ngữ, nhà bình luận Phạm Chí Dũng từ Sài Gòn phân tích:

Nhà báo Phạm Chí Dũng : Hội nghị Trung ương 12 có thể gọi là một hội nghị quyết định về nhân sự, và là nhân sự chủ chốt, chuẩn bị cho Đại hội 12 dự kiến sẽ diễn ra vào đầu năm 2016. Có nhiều khả năng đây là Hội nghị Trung ương cuối cùng của năm 2015, nếu có thể thống nhất được về vấn đề nhân sự cao cấp.

Theo tôi, có lẽ vấn đề được coi là quan trọng nhất trong hội nghị này là lần đầu tiên Bộ Chính trị đề xuất tiêu chí xem xét những trường hợp « đặc biệt » đối với ủy viên Trung ương và ủy viên Bộ Chính trị, Ban bí thư khóa 11 tái cử khóa 12. Tuy nhiên cho tới nay vẫn chưa có nội dung nào được thông tin trên báo chí về các tiêu chí xem xét những trường hợp đặc biệt đó là gì.

Nhưng mà tôi nhớ lại, tại Hội nghị Trung ương 11 vào giữa năm 2015, đã nêu ra một số tiêu chuẩn của ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa 12, trong đó có những nội hàm đáng chú ý như thế này : bản thân không tham nhũng ; không để vợ, chồng, con, người thân lợi dụng chức quyền để trục lợi. Không có tham vọng quyền lực, và không có biểu hiện giàu nhanh, nhiều nhà đất, tài sản mà không giải trình rõ được nguồn gốc ; bản thân vợ chồng, con cái có lối sống thiếu gương mẫu, lợi dụng chức quyền để thu lợi bất chính, và có vấn đề về lịch sử, chính trị « hiện nay ».

Trước giờ cũng có xét theo những tiêu chí lịch sử chính trị, nhưng bây giờ xét về lịch sử, chính trị « hiện nay ». Có thể hiểu « hiện nay » đó là gì ? Đây là một trong những vấn đề mà chúng ta phải đặc biệt chú ý.

Vấn đề thứ hai mà tôi muốn nêu liên quan đến Hội nghị Trung ương 12 kỳ này : trong vòng khoảng mười ngày trước khi diễn ra hội nghị, đã có một làn sóng điều động nhân sự từ các địa phương về trung ương. Đa số là các bí thư tỉnh, thành về làm phó ban của ban này, ban kia. Cho nên hiện nay tình trạng của một số ban như Ban Kinh tế hay Nội chính Trung ương rất đông phó ban – có thể lên tới hàng chục người. Cách làm như thế này không thể bố trí công việc được cho các phó ban, và một số phó ban mới sẽ phải ngồi chơi xơi nước.

Tình hình này giống như hồi đầu năm 2015, trước khi diễn ra Hội nghị Trung ương lần thứ 11. Theo một thống kê không chính thức ngoài lề, đã có một cuộc điều động liên tục diễn ra trong khoảng hai tháng trời, với số người được điều động lên tới gần sáu chục. Cũng từ cấp bí thư, chủ tịch tỉnh, thành được đưa ra ngoài trung ương.

Vấn đề thứ ba tôi lưu ý, là bài viết của giáo sư Carl Thayer, chuyên gia Học viện Quốc phòng Úc đã về hưu viết trên tờ The Diplomat ngày 2/10. Trong bài viết này giáo sư Thayer có những thông tin đặc biệt. Ông đã tiết lộ là Ủy ban Trung ương sẽ triệu tập lại vào tháng Mười để giải quyết bế tắc về lãnh đạo, với một phiên họp kế tiếp được lên kế hoạch vào tháng 11 – nếu không thể đạt được sự đồng thuận.

Nay chúng ta thấy đã diễn ra Hội nghị Trung ương thứ 12, một hội nghị phải nói về mặt thời điểm là bất ngờ, vì trước đây dự kiến vào tháng 11. Thậm chí có thông tin cho rằng Hội nghị Trung ương 12 có thể diễn ra vào tháng 12 tới chứ không phải ngay bây giờ. Như vậy thông tin của ông Carl Thayer bước đầu là đúng.

Những thông tin khác của ông Thayer trên tờ The Diplomat lại đề cập rất sâu về phương án, kịch bản cho « Tứ trụ triều đình », đặc biệt là nhân sự cho chức Tổng bí thư. Trong đó có hai ứng cử viên mà theo ông Carl Thayer là có tiềm năng nhất : Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và đối thủ lâu nay của ông – Chủ tịch nước Trương Tấn Sang. Cả hai đều là người miền Nam. Vị trí lãnh đạo đảng truyền thống do một người miền Bắc đảm nhận.

Hai kịch bản mà ông Thayer đề cập là, nếu Ủy ban Trung ương Đảng không thể đạt được sự đồng thuận, có hai khả năng có thể xảy ra. Khả năng thứ nhất là cả hai ứng cử viên sẽ rút lui và rút ra khỏi chính trường. Lãnh đạo đảng kế nhiệm sẽ được chọn từ một trong số các thành viên của Bộ Chính trị hiện nay, có đủ điều kiện cho cuộc bầu cử tại Đại hội.

Khả năng thứ hai có thể xảy ra là nhà lãnh đạo đảng cầm quyền hiện tại Nguyễn Phú Trọng sẽ tái nhiệm và dọn đường cho lãnh đạo khác, trước khi nhiệm kỳ năm năm của ông kết thúc. Giải pháp này phản ánh các quyết định của Đại hội Đảng thứ 8 vào năm 1996 khi bổ nhiệm lại ông Đỗ Mười làm Tổng Bí thư Đảng. Sau đó đến giữa nhiệm kỳ, ông Đỗ Mười đã nhường ghế cho ông Lê Khả Phiêu.

Vấn đề cuối cùng mà tôi muốn đề cập, là Hội nghị 12 diễn ra vào tháng Mười, trước chuyến đi Việt Nam của chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến vào tháng 11. Trước đây đã có thông tin là Tập Cận Bình sau chuyến đi Mỹ sẽ đến Việt Nam để « lên dây cót » hoặc « gia cố » cho một lực lượng thân Trung được mạnh hơn, để tiến tới chiếm những chức vụ cao nhất tại Đại hội Đảng 12. Và chuyến đi của Tập Cận Bình sẽ diễn ra trước Hội nghị Trung ương 12.

Nhưng thực tế hiện nay Hội nghị Trung ương 12 lại được tổ chức trước chuyến đi của Tập Cận Bình. Như vậy câu hỏi đặt ra là, quan điểm của giới lãnh đạo Hà Nội hiện nay đang phụ thuộc nhiều hơn vào Trung Quốc, hay đang xa rời Trung Quốc ? Đó là câu hỏi then chốt.

Tôi chỉ muốn nhắc lại là, có hai chỉ dấu gần đây để chúng ta có thể xét đoán. Thứ nhất, vào đầu tháng Mười lần đầu tiên đã bất ngờ đưa một cựu nhà báo của Bộ Ngoại giao Việt Nam ra xử công khai trong một vụ án làm gián điệp cho Trung Quốc. Có thể nói đây là một cú đánh vỗ mặt trực tiếp vào Bắc Kinh và tình báo Trung Nam Hải.

Thứ hai, đi dự lễ Quốc khánh của Trung Quốc ngày 29 tháng Chín vừa rồi – tổ chức trước ngày 1 tháng Mười, phía Việt Nam chỉ cử một cấp tương đối thấp là ông Bùi Quang Vinh, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch Đầu tư tham dự. Ông Bùi Quang Vinh chỉ là ủy viên Trung ương Đảng, chứ không phải ủy viên Bộ Chính trị.

RFI : Xin rất cám ơn nhà bình luận Phạm Chí Dũng.