Tin REUTERS.– Phát biểu trước hàng chục bộ trưởng và thứ trưởng quốc phòng các nước, bộ trưởng quốc phòng Hoa Kỳ Ashton Carter chỉ trích các hành động gây lo ngại mà Trung Quốc tiến hành thời gian qua. (hình trên: Tôn Kiến Quốc, đại diện TQ và bộ trưởng Ashton Carter tại hội nghị Shangri-La hôm 3-6-2016).

Ông Ashton Carter mở đầu ngày thứ hai hội thảo Shangri-La hôm 4-6-2016 với chủ đề là “Những thách thức từ tình hình an ninh phức tạp ở châu Á”.

Bộ trưởng Carter nói, Mỹ hoan nghênh sự trỗi dậy hoà bình của Trung Quốc. Tuy nhiên, các hành động bành trước của họ khiến nhiều quốc gia trong khu vực lo lắng, tạo nên một sự lo ngại chung.

“Những nước này đều có phản ứng với các hành động của Trung Quốc, dù công khai tại các hội nghị hay ở hậu trường. Qua đó, Trung Quốc đang tự cô lập chính mình“, ông Carter nói.

Bộ trưởng Carter lặp lại quan điểm Mỹ không đứng về bên nào trong tranh chấp, nhưng sẽ phối hợp cùng các nước để duy trì một trật tự khu vực tuân thủ luật pháp quốc tế. Theo ông: “Hoa Kỳ sẽ tiếp tục đưa tàu và máy bay qua những vùng biển mà luật pháp quốc tế cho phép, và các nước cũng có quyền tương tự“.

Chuyên gia Bonnie Glasser (Trung tâm nghiên cứu chiến lược quốc tế, CSIS, Mỹ) đề nghị Bộ trưởng Carter bình luận về những thông tin Trung Quốc định xây dựng đường băng ở bãi cạn Scarborough. Đây là bãi cạn rất gần Philippines mà Trung Quốc chiếm đóng từ năm 2012.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ nêu rõ, nếu hành động này thực sự diễn ra, “đó là một sự khiêu khích và gây bất ổn trong khu vực”.

“Họ sẽ càng tự cô lập chính mình. Dù Trung Quốc hành động như thế nào, Mỹ sẽ vẫn tiếp tục thực hiện quyền tự do đi lại. Trong khi đó, các quốc gia vì lo ngại hành động của Trung Quốc sẽ ngày càng muốn hợp tác với Mỹ hơn. Đó là điều có lợi với chúng ta“, ông Carter trả lời.

Theo ông Carter, cách để Trung Quốc thoát khỏi sự cô lập chính là tôn trọng và tuân thủ phán quyết trong vụ kiện do Philippines khởi xướng, mà Toà án Trọng tài Thường trực sắp ban hành.

“Đây là cơ hội lớn để các nước liên quan hợp tác cùng nhau để đưa ra các giải pháp, qua đó không nước nào bị cô lập bởi bên nào“, ông nói.

Liên quan đến bãi cạn Scarborough đang tranh chấp giữa Trung Quốc và Philippines, Bộ trưởng Carter hối thúc Bắc Kinh tôn trọng phán quyết sắp tới của PCA về vụ Philippines kiện Trung Quốc liên quan đến các tranh chấp ở Biển Đông để không làm phương hại tới tình hình an ninh khu vực. Ông nói: “Tôi hy vọng rằng diễn biến này không xảy ra bởi vì điều đó sẽ dẫn tới những hành động của cả Mỹ và của các nước khác trong khu vực, dẫn tới kết quả không chỉ làm gia tăng căng thẳng mà còn cô lập Trung Quốc“. Tuy nhiên, ông Carter từ chối đề cập cụ thể về những hành động của Mỹ.

Một học giả Trung Quốc tỏ ý không đồng tình với Bộ trưởng Carter khi cho rằng, “bất đồng về Biển Đông giữa Mỹ và Trung Quốc đã bị ‘thổi phồng’, trong khi 2 nước có những hợp tác khác quan trọng hơn“.

Ông này cũng chất vấn Bộ trưởng Carter rằng, vì sao các nước khác cũng bồi lấp và xây dựng ở những đảo trên Biển Đông, mà chỉ mỗi Trung Quốc bị chỉ trích? Bộ trưởng Mỹ khẳng định quan điểm của Washington là ủng hộ pháp quyền, tuân thủ luật pháp quốc tế.

“Chúng tôi không tập trung vào Trung Quốc, chúng tôi tập trung về các nguyên tắc. Mỹ không đứng về phe nào, chúng tôi đứng về phía các nguyên tắc“, Carter khẳng định.

Theo ông, đúng là không chỉ mỗi Trung Quốc xây dựng và bồi lấp, nhưng tốc độ và quy mô các hoạt động này của Trung Quốc vượt xa những nước khác rất nhiều lần. Những hành động này đi ngược lại với tinh thần trỗi dậy hoà bình nhưng không đe doạ hay gây lo ngại đến nước khác mà Bắc Kinh luôn nhấn mạnh.

Cũng trong dịp này, Bộ trưởng Carter trấn an các nước về cam kết của Mỹ với khu vực. Ông nói những căng thẳng ở Biển Đông, chương trình hạt nhân Triều Tiên và bạo lực cực đoan đã đe doạ hoà bình khu vực, buộc các lãnh đạo phải phối hợp cùng nhau để bảo đảm một tương lai tích cực và tuân thủ nguyên tắc.

Ông trấn an rằng, Mỹ sẽ không cắt giãm sự hiện diện ở châu Á vì “khu vực này chiếm gần một nửa dân số và kinh tế thế giới, một trong những nơi quan trọng đối với an ninh và sự thịnh vượng của Mỹ”.

Ông Carter nhắc lại những hợp tác quan trọng giữa Mỹ và ASEAN, như hội nghị thượng đỉnh lịch sử giữa Mỹ và ASEAN ở Sunnyland hồi tháng 2, Thoả thuận tăng cường hợp tác quốc phòng (EDCA) giữa Mỹ và Philippines, Mỹ đã bãi bỏ hoàn toàn cấm vận vũ khí sát thương với Việt Nam, và Mỹ sẽ cùng Lào tổ chức hội nghị bộ trưởng quốc phòng vào tháng 9 này.

Carter nêu rõ Hoa Kỳ và nhiều quốc gia châu Á đang tăng cường hợp tá an ninh để bảo đảm họ toàn quyền chọn lựa “mà không bị đe doạ hay cưỡng ép. Những hành động bành trướng và chưa từng có tiền lệ của Trung Quốc” khi quyết liệt theo đuổi tuyên bố chủ quyền phi lý trên Biển Đông, không gian mạng… khiến nhiều nước lo ngại về các ý đồ chiến lược của Bắc Kinh.

Cùng ngày, phát biểu về chủ đề “Kiểm soát cạnh tranh quân sự ở châu Á”,  Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Gen Nakatani khẳng định Tokyo sẽ hỗ trợ các quốc gia Đông Nam Á đối phó với tham vọng bành trướng của Trung Quốc.

Bộ trưởng Quốc Phòng Nhật Bản Gen Nakatani

Ông Nakatani cho biết Nhật Bản sẽ hỗ trợ tăng cường năng lực do thám, tiến hành tập trận chung và hợp tác phát triển thiết bị mới. Bên cạnh đó, ông còn kêu gọi tất cả các nước có liên quan tới tranh chấp trên Biển Đông đệ đơn kiến nghị lên Tòa Trọng tài Thường trực (PCA), nơi sắp đưa ra phán quyết liên quan tới vụ Philippines kiện Trung Quốc.

Hội nghị Thượng đỉnh An ninh châu Á, hay còn được biết đến với tên gọi Đối thoại Shangri-La (SLD), là diễn đàn an ninh liên chính phủ được Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) và chính phủ Singapore tổ chức hàng năm. Diễn đàn được đặt theo tên khách sạn Shangri-La ở Singapore, nơi sự kiện diễn ra.

Kể từ khi được tổ chức lần đầu tiên vào năm 2002 đến nay, Đối thoại Shangri-La đã trở thành diễn đàn về an ninh, quốc phòng lớn nhất châu Á, quy tụ sự tham gia của các phái đoàn quân sự cấp cao và bộ trưởng quốc phòng từ 28 quốc gia thuộc khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Nguồn: REUTERS