Trước hết, trong suốt chiến dịch vận động tranh cử vừa qua, ứng cử viên Cộng Hòa không hề nói rõ về các chính sách mà ông sẽ thi hành, đặc biệt là trong lĩnh vực ngoại giao. Nhà tỷ phú New York đúng là đã hứa sẽ tái lập sự hùng mạnh cho Hoa Kỳ, nhưng điều này có nghĩa là phục hồi thịnh vượng cho dân Mỹ, chứ không phải theo hướng để cho cường quốc quân sự hàng đầu thế giới này can dự ra bên ngoài. Nói cách khác, với Trump làm tổng thống, Hoa Kỳ có thể sẽ thu mình lại, đi theo hướng chủ nghĩa biệt lập.

Thật ra thì trong thời gian tranh cử, nhà tỷ phú New York, một người chưa hề có kinh nghiệm về ngoại giao hay quân sự, đã có đưa ra một số ý tưởng chủ đạo giúp chúng ta có thể mường tượng về chính sách đối ngoại của tổng thống tân cử Hoa Kỳ.

Đối với châu Âu, ông Donald Trump, vốn ủng hộ Brexit, vẫn cho rằng Liên Hiệp Châu Âu nên tự lo lấy thân và nhất là tự tài trợ cho phòng thủ của họ, hơn là cứ núp mãi dưới cây dù Mỹ. Nói cách khác, theo ông, khối NATO chỉ có thể vận hành được và Hoa Kỳ có thể ứng cứu một đồng minh bị tấn công, nếu các quốc gia châu Âu tăng ngân sách quốc phòng.

Trong thời gian qua, ông Trump vẫn chỉ trích chính sách can thiệp ra bên ngoài của Hoa Kỳ, cũng như không chấp nhận các chiến dịch quân sự do chính quyền George W. Bush tung ra. Tuy vậy, ông cũng đã tỏ ý muốn gia tăng lực lượng quân đội Mỹ và thề sẽ « hạ nốc ao » quân thánh chiến Hồi Giáo. Có điều tổng thống tân cử của Mỹ không nói rõ ông sẽ làm bằng cách nào.

Mặt khác, tuy nhà tỷ phú New York đã nhiều lần ca ngợi tổng thống Putin, « một lãnh đạo xuất sắc hơn Obama », nhưng chưa ai rõ là nước Mỹ với tân tổng thống Donald Trump sẽ có quan hệ ra sao với nước Nga. Nhưng có lẽ là ông sẽ không dễ dàng bán rẻ các lợi ích của Hoa Kỳ ở châu Âu, cho dù sẽ tìm cách cải thiện quan hệ với Matxcơva.

Đối với các đồng minh của Mỹ ở châu Á, ông Trump cũng đã từng yêu cầu Nhật Bản, Hàn Quốc hãy tự bảo vệ lấy thân, nếu cần sẽ cho các nước này được trang bị vũ khí nguyên tử, hơn là dựa vào sự che chở của Hoa Kỳ. Nhưng ông cũng không nói rõ sẽ có chính sách như thế nào để ngăn chận tham vọng hạt nhân của Bắc Triều Tiên.

Trong thời gian tranh cử, ông Trump cũng đã nhiều lần tuyên bố muốn rút ra khỏi hiệp định Paris về chống biến đổi khí hậu. Chưa biết là tân tổng thống Mỹ sẽ dám làm như thế hay không.

Cuộc vận động tranh cử của nhà tỷ phú New York một phần cũng là đi theo hướng bác bỏ toàn cầu hóa và các hiệp định thương mại quốc tế, mà ông cho là đã góp phần phá hủy việc làm của dân Mỹ. Ông Trump cũng đã tỏ ý muốn tái lập các hàng rào thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc, nhưng đồng thời ông cũng bác bỏ hiệp định tự do mậu dịch Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương TPP giữa Hoa Kỳ với các nước châu Á.

Về tranh chấp chủ quyền Biển Đông, ông Trump cũng chưa nói rõ lập trường của ông, trong khi đây là một trong những hồ sơ gai góc nhất trong quan hệ Mỹ-Trung.

Các định chế chính trị Mỹ cho tổng thống nhiều quyền hành động trong chính sách ngoại giao hơn là trong các vấn đề chính trị đối nội, tức là ông Trump sẽ rảnh tay thực hiện đường lối ngoại giao của ông theo hướng chủ nghĩa biệt lập. Tuy nhiên, người ta có thể hy vọng là, giống như trường hợp của Ronald Reagan trước đây, tổng thống Trump một khi bước vào Nhà trắng ngày 20/01 năm tới, đối diện với những thực tế, sẽ có thái độ thực dụng hơn. Điều này còn tùy thuộc còn thành phần êkíp mà ông sẽ thành lập trong thời gian chuyển tiếp. Chỉ sợ là ông Trump sẽ làm theo ý mình hơn là nghe lời các cố vấn!

Nguồn: REUTERS, FRI/Thanh Phương