Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 17/12 cho biết đang liên lạc với Hoa Kỳ  nhằm “giải quyết một cách thích hợp” vụ tàu lặn tự hành (UUV, hình trên) của Hải quân Mỹ bị tàu chiến Hải quân Trung Quốc bắt giữ hôm 15/12 ở biển Đông.

Tuyên bố từ Bộ Quốc phòng Mỹ ngày 16/12 khẳng định chiếc UUV bị Trung Quốc bắt giữ bất hợp pháp thuộc tàu nghiên cứu hải dương USNS Bowditch của Mỹ đang vận hành như thường lệ tại vùng biển quốc tế cách vịnh Subic của Philippines khoảng 50 hải lý về phía Tây Bắc. Theo Reuters, Ngũ Giác Đài xem hành động chưa từng có tiền lệ này là một hành vi nghiêm trọng vì rõ ràng Trung Quốc đã thu giữ một tài sản của quân đội Hoa Kỳ. Thậm chí, Tổng thống Hoa Kỳ đắc cử Donald Trump còn cáo buộc trên Twitter rằng Trung Quốc đã “ăn cắp” UUV của Hải quân Mỹ.

Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ John McCain cùng ngày lên án hành động của Trung Quốc là “sự vi phạm trắng trợn tự do trên biển”. “Sự gây hấn trơ trẽn này hoàn toàn đúng kiểu hành vi ngày càng gây bất ổn của Trung Quốc, trong đó có việc bắt nạt láng giềng và quân sự hóa biển Đông.” – ông McCain nhấn mạnh.

Trong khi đó, Hoàn cầu Thời báo- ấn phẩm thuộc Nhân Dân nhật báo, cơ quan ngôn luận chính thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc – khẳng định Bắc Kinh mong muốn sẽ giải quyết êm đẹp vụ việc. Gọi chiếc UUV của Mỹ là một “thiết bị không xác định”, tờ báo dẫn nguồn tin giấu tên tiết lộ Hải quân Trung Quốc đang kiểm tra nó để phòng ngừa những vấn đề an toàn hàng hải.

Thiếu tướng nghỉ hưu Từ Quang Dụ – một chuyên gia nghiên cứu cấp cao của Hiệp hội Giải trừ quân bị và Kiểm soát vũ khí Trung Quốc (trụ sở ở Bắc Kinh) – nhận định Trung Quốc cực kỳ nhạy cảm đối với những thiết bị tự hành dưới nước bởi chúng có thể lần theo dấu vết của hạm đội tàu ngầm tên lửa đạn đạo. Theo ông Từ, một khi UUV của USNS Bowditch bị Hải quân Trung Quốc phát hiện và thậm chí bắt giữ thì nhiều khả năng nó đã tới quá gần khu vực nhạy cảm.

Theo Bloomberg, trong khi động cơ của Trung Quốc vẫn chưa được sáng tỏ thì một số nhà phân tích cho rằng đây có thể là sự đáp trả những chỉ trích nhằm vào Bắc Kinh của ông Trump. Ông Harry Kazianis, Giám đốc nghiên cứu quốc phòng tại Trung tâm Lợi ích Hoa Kỳ, nhận định đây chính là phát pháo thể hiện Bắc Kinh sẽ không xem nhẹ các vấn đề sau cuộc điện đàm của ông Trump với lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn hay các bình luận gây bất bình của Tổng thống Mỹ đắc cử về chính sách “một Trung Quốc”. Trong cuộc họp báo hôm 16/12, Tổng thống Mỹ Barack Obama khẳng định ông Trump hoàn toàn có thể xem xét lại chính sách “một Trung Quốc” đối với Đài Loan, song cảnh báo một sự thay đổi có thể dẫn tới các hậu quả nghiêm trọng trong quan hệ của Washington với Bắc Kinh.

Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenza hôm 17/12 cho biết Manila hoàn toàn không hay biết vụ bắt giữ UUV xảy ra ngay trong vùng đặc quyền kinh tế nước này. Vị bộ trưởng còn nói giới chức an ninh vẫn chưa bàn về việc phản ứng ra sao. Cùng ngày, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte tuyên bố sẽ hủy bỏ thỏa thuận viếng thăm các lực lượng vũ trang (VFA) giữa Mỹ và Philippines. Thỏa thuận được ký kết hồi năm 1998 này cho phép hàng ngàn lính Mỹ luân phiên đến Philippines để tập trận và tham gia các hoạt động hỗ trợ nhân đạo. Tuyên bố cứng rắn của ông Duterte được đưa ra sau khi Mỹ quyết định tạm dừng viện trợ nhân đạo cho Philippines vì quan ngại sâu sắc vấn đề nhân quyền trong cuộc chiến chống ma túy khiến gần 6.000 người thiệt mạng ở quốc gia này.

Nguồn: REUTERS