Từ hơn 10 năm nay, đã có nhiều cuộc biểu tình tập thể nổ ra tại Việt Nam. Nhưng xem ra cuộc biểu tình hôm 05-03 mới rồi đã nhận được nhiều phản ứng trước và sau khá trái ngược nhau.

Lời kêu gọi tổng biểu tình đã được cất lên trước đó khoảng một tháng, ngỏ với toàn thể đồng bào VN trong và ngoài nước, bởi một tổ chức mới toanh mang danh là Tập Hợp Quốc Dân Việt, một tổ chức không thấy ghi tên ai là lãnh đạo, ai là thành viên cả. Tuy nhiên, nội dung lời kêu gọi thì quá rõ ràng. Nó nêu lên lý do: “Tổ quốc Việt Nam đang đứng trước hiểm họa suy vong. Dân tộc Việt Nam đang đối diện nguy cơ diệt chủng!

Những nguy cơ này là kề cận và rõ nét! Đó là bọn giặc ngoại xâm Trung Hoa với mộng bành trướng đã và đang xâm chiếm nước ta như họ từng chiếm Tân Cương, Tây Tạng, Nội Mông. Đó cũng là do bọn nội thù vong nô, phản quốc đã từng dâng đất, dâng biển cho giặc Tàu và hiện nay đang cúi đầu cam nhận làm tôi mọi cho ngoại bang để đổi lấy địa vị và quyền lợi riêng tư. Hai loại giặc nội thù và ngoại xâm câu kết nhau để đàn áp, bóc lột, tước đoạt mọi quyền tự do, quyền làm người của dân Việt chúng ta”. Nó xác định 3 mục tiêu: “Cứu nguy Tổ quốc – Bảo vệ sự sống còn của nòi giống Việt – Giành lại độc lập, tự do, dân chủ và công lý”. Nó đề nghị thời điểm và thời biểu xuống đường: “Đồng loạt biểu tình ôn hòa trên toàn quốc suốt năm 2017 trong tất cả các ngày Thứ bảy, Chúa nhật và ngày lễ, khởi đầu từ Chúa nhật ngày 5 tháng 3”. Sau đó chừng 3 tuần, ngày 25-02-2017, xuất hiện trên mạng bản “Hướng dẫn 16 điểm Tập Hợp Quốc Dân Việt biểu tình ôn hòa toàn diện suốt năm 2017” với chữ ký của Linh mục Nguyễn Văn Lý, tự giới thiệu như người hiệp thông hướng dẫn. Tưởng không có gì rõ ràng hơn.
Ngay lập tức, đồng bào hải ngoại nhiều nơi đã hưởng ứng và lên kế hoạch biểu tình hiệp thông vào chính cùng ngày với quốc nội. Chẳng hạn “Khối 8406 hoạt động Hoa Kỳ phối hợp với Hội HO San Francisco cùng các Hội đoàn thuộc Vùng Vịnh và Miền Bắc Cali sẽ tổ chức rầm rộ một cuộc Biểu tình trước Lãnh sự quán Việt Cộng và sau đó sẽ biểu tình tuần hành đến Tổng Lãnh sự quán Trung Cộng tại San Francisco để cùng đồng bào quốc nội lên án bá quyền Trung Cộng và tay sai là bạo quyền Việt Cộng.

Chúng tôi đã nhận được sự ghi danh tham gia tích cực từ các Cộng đồng Người Việt, các Tổ chức, đoàn thể và cá nhân thuộc : Bắc California, San Jose, Milpitas, Hayward, Oakland, San Rafael, San Francisco, Marin County, Sacramento”. Hoặc “Tập Hợp Quốc Dân Việt Vancouver Canada sẽ tổ chức cuộc biểu tình trước Lãnh Sự quán VC vào Ngày Thứ Bẩy 4-3-2017 từ 12:00pm đến 2:00pm”. Hội đồng Liên kết Quốc nội Hải ngoại, ngày 03-03-2017, cũng ra Lời Kêu gọi: “…Đáp ứng đòi hỏi cấp thiết của lịch sử, nhiều vị lãnh đạo tinh thần, nhân sĩ trí thức, chiến sĩ dân chủ, dân oan đòi đất, đồng bào trong nước và hải ngoại đã thành lập những tổ chức đấu tranh, liên kết thành các phong trào Quốc Dân Việt kế tục Diên Hồng hào khí, Lam Sơn khởi nghĩa, Tây Sơn nổi dậy năm xưa để diệt ngoại thù xâm lược và nội thù bán nước. Riêng LM Nguyễn Văn Lý đã kêu gọi đồng bào khắp nơi đồng loạt biểu tình ôn hòa liên tục trong những ngày Chủ Nhật kể từ mồng 05 tháng 03 nhằm nói lên quyết tâm và nguyện vọng của toàn dân.

Trước tình hình bi thảm nguy cấp của đất nước, trước sự ngoan cố của tập đoàn cai trị cộng sản VN, Hội Đồng LKQNHNVN hoàn toàn ủng hộ các cao trào tranh đấu nói trên, nhiệt liệt hỗ trợ cuộc tổng biểu tình ngày 5-3-2017 và những ngày kế tiếp…”.

Gần đến ngày đã định, cũng bất ngờ xuất hiện lời ủng hộ của hai nhân vật hải ngoại đang gây xôn xao dư luận là ông Đào Minh Quân, kẻ từ lâu tự xưng là thủ tướng và ông Trịnh Xuân Thanh, kẻ bị Hà Nội nói là đang truy nã.

Trong nước, kẻ chú tâm nhiều nhất đến cuộc tổng biểu tình chính là nhà cầm quyền CS. Như thường lệ, dù biết nhân dân luôn biểu tình ôn hòa (ngoại trừ mấy cuộc biểu tình bạo loạn tại Bình Dương tháng 5-2014 do chính công an giật dây), mà lần này cụ thể nhắm vào công ty Formosa, tên tội phạm môi trường đang gây hại cho cả nước, và dù có nghe lời nhắn nhủ đầy hy vọng của THQDV: “Với sự đoàn kết, kiên trì trong ôn hoà của tất cả đồng bào, nhà cầm quyền sẽ không thể đàn áp hoặc làm ngơ trước nguyện vọng chính đáng. Chúng ta tin rằng họ cũng là người VN, sớm hay muộn họ cũng nhận thức được những nguy cơ của Tổ quốc”, cái não trạng độc tài toàn trị của Hà Nội vẫn cứ là ngăn chận và đàn áp. Lệnh báo động ban ra toàn quốc. Từ mấy hôm trước giờ G, những ai từng tham gia các cuộc biểu tình hay các hoạt động nhân quyền dân chủ ở Hà Nội, Sài Gòn và nhiều thành phố khác đểu bị canh gác chặt chẽ. Tại Huế, ở các giáo xứ mà linh mục Nguyễn Văn Lý từng cai quản và gieo tinh thần tranh đấu như Nguyệt Biều, An Truyền, công an cũng chẳng bỏ sót. Riêng vị tu hành này thì ngay trưa ngày 04-03, đang khi đơn độc biểu tình trong khuôn viên Nhà Hưu dưỡng-Tòa Giám mục Huế, thì đã bị gần 20 công an thường phục (thậm chí quần cụt) từ ngoài xông vào cướp đoạt lá cờ ngũ sắc mà ông cầm trên tay và hai khẩu hiệu “Chống Giặc Tàu – Đất Việt Của Người Việt” ghim trên áo; chúng lại còn xô đẩy ông vào phòng cách thô bạo.

Vào đúng hôm 05-06, đã nổ ra nhiều cuộc biểu tình lớn nhỏ tại Nghệ An, Hà Tĩnh, Buôn Mê Thuột, Biên Hòa, Sài Gòn, Thủ Đức…. Sài Gòn và Ban Mê Thuột bị đàn áp ngay lập tức. Khoảng vài trăm người –đa phần là những khuôn mặt trẻ và lạ– tụ tập trước Nhà thờ Đức Bà với khẩu hiệu “Formosa cút khỏi VN”, “Người Việt không giết người Việt”… đã nhanh chóng bị các lực lượng sắc phục lẫn thường phục (trong đó có tên Phó bí thư Thành đoàn HCM kiêm chủ tịch Hội Liên hiệp Thanh niên) bắt lên xe buýt chở về các đồn công an phường tra tấn đánh đập. Có người còn cho rằng giữa đám đàn áp đó có những kẻ nói tiếng Tàu. Nếu đúng thế thì đây là vấn đề rất nghiêm trọng và cần phải được theo dõi cũng như quyết liệt lên tiếng.

Chỉ có cuộc biểu tình tại Nghệ An của hai giáo xứ do 2 linh mục Đặng Hữu Nam và Nguyễn Đình Thục phối hợp tổ chức là đông đảo (đến cả 5000 người) và không bị đàn áp. Rồi cuộc biểu tình do các giáo dân Đông Yên tự động tổ chức ngay trước đại bản doanh Formosa Hà Tĩnh cũng được sự để yên của lực lượng công an lẫn quân đội vốn xem ra chỉ lo trấn giữ dinh lũy của kẻ thù.

Đang khi đó, thì trên mạng, nhiều “anh hùng bàn phím” lên tiếng: “Tôi tôn trọng quyền biểu tình của tất cả mọi người nhưng không đồng tình với lời kêu gọi biểu tình vu vơ từ hôm 5/3 từ những người ẩn mặt… Nếu không có người tổ chức công khai chịu trách nhiệm, không có kế hoạch rõ ràng thì những người tham gia có nguy cơ không được bảo vệ khi bị hành hung, câu lưu. Tôi cũng không chấp nhận ai đó sử dụng phong trào đấu tranh cho những lợi ích đằng sau của những nhóm nào đó.” Hoặc “THQDV là tổ chức nào? Sao mình chưa nghe tên bao giờ? Có to và oai như “Liên minh Dân tộc Việt Nam tự quyết” không? Sao đến giờ này những người xuống đường biểu tình bị bắt, bị đánh đập mà chẳng thấy thằng nào đại diện cho tổ chức này ra mặt để nói với bà con một vài câu cho an lòng vậy? Hay là muốn chơi trò “đem con bỏ chợ”?… Mình tôn trọng ý kiến mọi người về việc xuống đường biểu tình… Mình chỉ tức giận vì họ bị lợi dụng mà thôi”.

Đáp lại là những tiếng nói khác: “Các bạn hãy ngưng việc xem người tham gia biểu tình sáng nay là ngu, là bị lợi dụng, bị lôi kéo đi, vì đây chính là lý lẽ mà CS vẫn chụp cho các cuộc biểu tình. Người dân họ đơn thuần lắm. Thấy việc gì nên thì họ làm thôi. Và họ cũng biết biểu tình là sẽ bị đánh, bị bắt mà. Họ không “thông minh” để tính toán rằng phải là nhóm nào “uy tín” kêu gọi họ mới tham gia. Đơn thuần, họ chờ đợi một thời gian và địa điểm để quy tụ lòng yêu nước. Mà cả năm ròng, các hội nhóm “có uy tín” mải lo chuyện LỚN, đấu đá nhau hoài, có thèm đoái hoài gì đến lòng dân đâu! Tôi yêu lắm sự tự phát của người dân SG sáng nay. Cứ việc gì phải thì làm. Còn ai muốn mưu đồ ra sao thì trước sau cũng bị dẹp bỏ thôi”. Hoặc “Thay vì tức giận, bạn hãy cảm ơn tổ chức THQDV ảo này, vì họ dạy cho dân VN hãy tự đứng lên bằng đôi chân của mình, đừng mong chờ ai cứu, vì đấu tranh đòi biển sạch là cho chính chúng ta. Hôm nay mình rất xúc động khi thấy người dân xuống đường biểu tình nhưng không có những gương mặt nổi cộm cán trong làng dân chủ”. Hoặc “Khắp nơi xuống đường biểu tình đã thể hiện đúng tinh thần THQDV. Nếu có ai ra mặt nhận là đại diện THQDV mà thấy bất xứng thì tẩy chay ngay nhưng hãy tiếp tục chiến dịch như hôm nay và mạnh hơn nữa để toàn dân tham gia vì mục tiêu Fomosa và xóa bỏ độc tài – chống Trung Cộng xâm lược”. Hoặc “Không nên nói là Cha Lý hay người hôm nay đi biểu tình là bị lợi dụng. Nghe kỹ bài pv Cha Lý thì Cha giải thích cũng rõ ràng lắm, và đọc FB của đa số người tham gia thì họ tình nguyện và có ý thức chứ ko phải vì bị xúi dại đâu”. (Trích dẫn từ Bauxite VN)

Dù sao, vào buổi chiều tối, chính những anh chị em hoạt động từng lên tiếng phản đối cuộc biểu tình ban sáng đã tập trung lại đi đến sân vận động Tao Đàn (nơi công an bắt những biểu tình viên đưa về đây) để đòi người. Như thế, sự thành công của cuộc biểu tình hôm 05-03 chính là ý thức công dân đã đến lúc nở rộ. Biết mình là con người, là công dân, tự chịu trách nhiệm về cuộc đời mình, về đất nước mình. Xác tín mình những người thay đổi xã hội, nên ai kêu gọi cũng được, không chờ lãnh tụ đem đến tự do, chỉ biết cố gắng liên kết thành từng nhóm nhỏ (teamwork) và khi có cơ hội là thẳng thắn và mạnh dạn lên tiếng. Bởi lẽ mọi lời kêu gọi biểu tình chống CS trong lúc này đều là chính đáng và đáng hưởng ứng. Vì phải nói phương tiện đấu tranh hữu hiệu nhất hiện thời là biểu tình (càng đông đảo và rộng khắp thì càng hữu hiệu). Hãy xem các nước Đông Âu.

Và cũng chính lúc này đây, vai trò các lãnh đạo tinh thần và các cộng đoàn tôn giáo có tổ chức chặt chẽ rất quan trọng. Nhân đây, xin trích lại lời của Hồng y Tomasek, Tổng Giám mục thành Praha, kiêm Giáo chủ Công giáo miền Bohêmia, Tiệp Khắc, công bố ngày 21-11-1989, trước 200.000 người biểu tình tại Praha: “…Bây giờ cần phải ra tay hành động. Chúng ta cần có một chính phủ dân chủ, nếu không thì chúng ta không thể nào thành công trong việc chận đứng những tai họa về môi sinh và những tai ương khác.

Tất cả những người có điều kiện muốn nói với chúng ta, họ phải được phát biểu tự do, để chúng ta chọn lựa từ nơi họ một chính phủ cùng tiến bước với chúng ta chứ không phải chống lại chúng ta. Chính vì thế tất cả chúng ta bây giờ đều có trách nhiệm đối với thời điểm hiện tại và tương lai của chúng ta và con em chúng ta. Các bạn thân mến, chúng tôi hợp sức với các bạn là những người đang kêu gào công lý cho tất cả mọi người”.

BAN BIÊN TẬP Xã luận bán nguyệt san Tự do Ngôn luận số 263 (15-03-2017)