Chuyến đi hiếm hoi của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Jim Mattis tới thăm Việt Nam lần thứ nhì trong vòng 1 năm được cho là một dấu hiệu thể hiện quyết tâm của Washington muốn đẩy lùi hoặc ít nhất, kiềm hãm chính sách bành trướng của Trung Quốc trong khu vực. Giới phân tích cho rằng đó là lý do chính đằng sau các nỗ lực của Washington hồi gần đây nhằm ve vãn, lôi kéo các nước nhỏ hơn hãy chống lại tham vọng bá quyền của Bắc Kinh, đồng thời hối thúc các đồng minh của Mỹ như Australia, Nhật Bản… hãy tiếp sức với Hoa Kỳ để phần nào ‘tái lập trật tự’ và cân bằng lại các lực lượng trong khu vực.

Hôm thứ Hai 15/10/2018, Ngoại trưởng Úc Marise Payne (hình trên) nói rằng liên minh Úc-Mỹ chưa bao giờ quan trọng như trong lúc này, khi mà khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương phải đối mặt với những thách thức ngày càng phức tạp hơn.

Trong bài diễn văn quan trọng về chính sách đầu tiên của bà từ khi lên làm ngoại trưởng hồi tháng 8/2018, bà Marise Payne nói tại một hội nghị của Viện Nghiên cứu Australia về các vấn đề quốc tế rằng nước Úc cần phải bảo vệ các quyền lợi của mình trong “một thời kỳ có nhiều bất định về chiến lược.”

Bà Payne, nguyên Bộ trưởng Quốc phòng Úc, tuyên bố lập trường của bà hậu thuẫn Hoa Kỳ, đồng minh và đối tác quốc phòng của Mỹ từ năm 1951 sau khi tờ China Daily của Đảng Cộng sản Trung Quốc trong một bài xã luận tố cáo Úc và Nhật Bản là “adua theo Mỹ để kiềm hãm Trung Quốc”.

Bà Payne nói: “Chúng tôi chắc chắn là Hoa Kỳ sẽ duy trì sự hiện diện lâu dài trong khu vực của chúng ta. Các cường quốc khác sẽ nổi lên, những sự cạnh tranh sẽ trở nên ráo riết hơn, nhưng Hoa Kỳ sẽ vẫn có mặt ở đây.”

Bà Payne nói thêm rằng “Những thách thức trong khu vực Ấn Độ -Thái Bình Dương càng khiến cho liên minh Úc-Mỹ càng thiết yếu hơn bao giờ hết.”

Ngoại Trưởng Payne tái khẳng định sự cam kết của Úc đối với mối quan hệ hợp tác xây dựng với Trung Quốc, đối tác thương mại quan trọng nhất của Úc.

Nhưng bà nói rằng khu vực này sẽ an toàn hơn và thịnh vượng hơn nếu những khác biệt quan điểm được xử lý dựa trên pháp quyền hơn là sử dụng vũ lực – ám chỉ việc Trung Quốc quân sự hóa Biển Đông.

Trong khi đó, tờ China Daily hối thúc Úc và Nhật Bản hãy hợp tác với Trung Quốc để giải quyết những thách thức về an ninh, thay vì để Mỹ “xỏ lỗ mũi” kéo đi.

Nhưng cùng lúc, Ngoại Trưởng Marise Payne tỏ ra dè dặt hơn trong về các cuộc tuần tra khẳng định tự do hàng hải, sau khi Cố vấn an ninh quốc gia ‘diều hâu’ của Mỹ, John Bolton, tuyên bố “Hoa Kỳ và các đồng minh sẽ làm nhiều hơn nhiều” trong các vùng biển đang trong vòng tranh chấp ở Biển Đông.

Cuối tuần vừa rồi, ông John Bolton nói Hoa Kỳ sẽ “phải làm nhiều hơn” để chứng tỏ là Washington không công nhận tính chính đáng của các đảo nhân tạo mà Bắc Kinh đã xây dựng và đang sử dụng để kiểm soát Biển Đông. Ông nói các đồng minh như Anh và Úc đang đưa tàu qua lại trên Biển Đông và nói thêm rằng “chúng tôi sẽ còn làm nhiều hơn như vậy”, ám chỉ là Mỹ và các đồng minh có thể có những hoạt động chung chống lại sự bành trướng của Trung Quốc, khiến Bắc Kinh giận dữ.

Được hỏi về những phát biểu này, bà Payne nói từ lâu bà đã nói rằng nước Úc đang tham gia nhiều hơn vào tình hình khu vực, bà đơn cử các cuộc diễn tập quân sự rộng rãi hơn, nhưng tránh phát biểu trực tiếp vào các cuộc tuần tra hàng hải hoặc diễn tập trong Biển Đông.

Thay vào đó, Ngoại Trưởng Payne nhấn mạnh rằng Úc luôn luôn “lên tiếng nêu rõ lập trường của mình về quyền tự do hàng hải, hàng không” trên Biển Đông. Mặc dù Hoa Kỳ gần đây tăng sức ép, yêu cầu Úc tham gia các hoạt động biểu dương lực lượng để thách thức tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với các hòn đảo nhân tạo mà nước này đã xây trong Biển Đông, nhưng Úc vẫn tránh đưa tàu vào phạm vi 12 hải lý cách các hòn đảo đó.

Các quan hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đã xấu đi trong bối cảnh các cuộc xung đột về thương mại và các hoạt động quân sự hồi gần đây, cũng như quyết định của Washington bán thiết bị quân sự cho Đài Loan.

Trung Quốc phản đối Hoa Kỳ đưa máy bay ném bom B52 có khả năng hạt nhân vào Biển Đông, và mô tả các chuyến bay của Mỹ là có tính cách “khiêu khích”.

Nguồn: VOA Tiếng Việt