Các công nhân kiểm tra các đường ray nằm trên tuyến đường sắt vận chuyển hàng hóa thuộc Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường, nối Trùng Khánh đến Duisburg [Đức], tại nhà ga Đạt Châu ở tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc, hôm 14/03/2019. (Ảnh: Reuters)

Hơn bảy năm đã trôi qua kể từ khi Trung Cộng khởi động Sáng kiến ​​Một vành đai Một Con đường (BRI) của mình. Năm 2013, nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình lần đầu tiên đưa ra sáng kiến ​​vành đai kinh tế xuyên quốc gia, khi đó được gọi là Vành đai kinh tế Con đường Tơ lụa và Con đường Tơ lụa trên biển Thế kỷ 21.

BRI bắt đầu từ Trung Quốc đại lục, chạy dọc theo Con đường Tơ lụa, qua Trung Á đến Nga và châu Âu. Bề ngoài, Trung Cộng đang phát triển hợp tác kinh tế mới với các quốc gia và các khu vực bằng cách tăng cường cơ sở hạ tầng dọc theo tuyến đường này. Động lực thực sự là Trung Cộng có nhu cầu giải quyết tình trạng dư thừa sản lượng công nghiệp và lao động ở Trung Quốc, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của khu vực phía Tây để bảo đảm cung cấp năng lượng cho đại lục. Ngoài ra còn có các lý do địa chính trị và an ninh cho khu vực Một vành đai của Trung Cộng.

Trung Quốc, Nga, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan và Uzbekistan, sáu quốc gia thành viên trong Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), một liên minh an ninh, tất cả đều nằm trên Con đường Tơ lụa. Năm quốc gia quan sát viên và ba đối tác đối thoại của SCO cũng nằm dọc theo Con đường Tơ lụa. Nói cách khác, Trung Cộng thực sự đang sử dụng nền kinh tế và lợi ích của mình để hợp nhất và củng cố SCO, vốn ban đầu là một hiệp ước an ninh. “Một Con đường”  là để củng cố hợp tác giữa Trung Quốc và các nước ASEAN và tăng cường sự hiện diện của Trung Cộng ở Biển Đông và Ấn Độ Dương. Tính đến ngày 30/01/2021, Trung Quốc đã ký 205 văn kiện hợp tác về BRI với 140 quốc gia và 31 tổ chức quốc tế.

Trung Cộng đã khởi động BRI với Quỹ Con đường Tơ lụa. Chế độ cộng sản này ban đầu đã rót 40 tỷ USD vào cơ sở hạ tầng, phát triển và hợp tác công nghiệp. Năm 2017, khi Trung Cộng một lần nữa bơm thêm tiền vào quỹ này, số tiền này không phải bằng USD mà là 100 tỷ NDT (15.3 tỷ USD). Trong khi thúc đẩy BRI, Trung Cộng cũng thúc đẩy việc thành lập Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng Châu Á (AIIB). Vào tháng 10/2014, 21 quốc gia bao gồm cả Trung Quốc, Ấn Độ và Singapore, đã chính thức ký kết Biên bản ghi nhớ về việc thành lập AIIB tại Bắc Kinh. Vào tháng 03/2015, Vương quốc Anh trở thành quốc gia phương Tây đầu tiên bày tỏ ý định tham gia với tư cách là thành viên sáng lập của AIIB. Sau đó, Pháp, Ý và Đức cũng bày tỏ ý định tham gia. Hoa Kỳ và Nhật Bản đã từ chối tham gia BRI.

Với sự ra đời của BRI, Trung Cộng và Pakistan lần đầu tiên thực hiện một loạt dự án quy mô lớn, rất quan trọng và là đầu tàu của Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường. Hành lang Kinh tế Trung Quốc-Pakistan có chiều dài 1,850 dặm và có vốn đầu tư 46 tỷ USD. Trong chuyến thăm của ông Tập Cận Bình tới Pakistan, Trung Quốc và Pakistan đã ký kết các thỏa thuận hợp tác và bản ghi nhớ về 51 dự án. Trung Cộng cũng đã đầu tư 50 tỷ USD để xây dựng 5 hồ chứa và các trạm thủy điện ở lưu vực sông Indus ở Pakistan. Thủy điện này được cho là đóng góp 2/3 lượng điện của Pakistan. Trung Quốc và Pakistan cũng đã tích cực thúc đẩy việc xây dựng hành lang đường cao tốc Gwadar-Tân Cương, giúp Trung Cộng tiếp cận trực tiếp Ấn Độ Dương. Sau đó, vào tháng 01/2018, Ngân hàng Trung ương Pakistan thông báo rằng thương mại song phương giữa Trung Quốc và Pakistan có thể được thanh toán bằng NDT, từ bỏ việc thanh toán bằng USD và mở màn việc sử dụng NDT để thay thế USD trong các dự án tài trợ, điều này cũng làm giảm đáng kể áp lực về ngoại hối của Trung Cộng.

Để gia tăng ảnh hưởng của mình trong lĩnh vực năng lượng ở Đông Âu, Trung Cộng đã đi đầu trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng như cảng, đường bộ, đường sắt và nhà máy điện ở đông nam châu Âu, đồng thời cho các dự án liên quan vay vốn thông qua các ngân hàng Trung Quốc. Trung Quốc lấy cảng Piraeus ở Hy Lạp làm trung tâm Con đường Tơ lụa Balkan, và đảm nhận việc vận chuyển hàng hóa kết hợp bằng đường biển và đường bộ dọc theo tuyến đường của BRI. Trung Quốc cũng có ý định đầu tư mạnh vào các dự án năng lượng ở các nước Đông Âu như Cộng hòa Séc, Hungary, Ba Lan, Bulgaria và Romania.

Hướng về châu Âu, Trung Cộng đã khởi động tuyến đường cao tốc xuyên Á-Âu để tăng cường quan hệ kinh doanh và thương mại với các nước châu Âu. Tuyến tàu cao tốc này đi qua 28 thành phố của Trung Quốc bao gồm cả Tây An, Trùng Khánh, Trịnh Châu và Thành Đô đến 29 thành phố ở 11 quốc gia châu Âu trong đó có Milan, Moscow, Minsk và Hamburg. Trung Cộng nhấn mạnh rằng tàu cao tốc này có thể tiết kiệm 3/4 thời gian trên biển và chi phí bằng 1/5 hàng không. Tuy nhiên, họ cố tình che giấu việc tiết kiệm chi phí rõ ràng của vận tải biển, và hiệu quả của vận tải hàng không.

Ban đầu, Trung Cộng muốn chia rẽ các nước EU bằng nhiều cách khác nhau, nhưng Đức, Pháp, Tây Ban Nha và Anh đã thể hiện sự thống nhất rất cao để cùng nhau ký bản ghi nhớ hợp tác Vành đai và Con đường chứ không phải dưới hình thức song phương của từng quốc gia. Ngay từ năm 2019, Liên minh châu Âu đã thể hiện thái độ phòng thủ cao hơn trước những tham vọng của ĐCSTQ.

Tham vọng của Trung Cộng và tâm lý man rợ và độc đoán của họ đã bộc lộ trọn vẹn khi BRI vươn tới các nước Ấn Độ Dương. Trung Cộng dẫn đầu kế hoạch xây dựng một cảng biển ở Hambantota, Sri Lanka. Giai đoạn đầu của dự án cảng này bắt đầu vào tháng 11/2010. Chi phí xây dựng là 361 triệu USD. Ngân hàng Xuất Nhập cảng Trung Quốc đầu tư 85% số chi phí này và cảng này được cho thuê trong 99 năm. Nhưng sau đó, do Chính phủ Sri Lanka không có khả năng trả nợ nên Sri Lanka đã chính thức bàn giao Cảng Hambantota cho Trung Quốc theo hợp đồng thuê 99 năm này.

BRI vấp phải sự phản kháng từ các quốc gia đối lập ở Đông Nam Á. Trước khi có BRI, Trung Cộng đã cố gắng tăng cường quan hệ kinh tế và thương mại trong khu vực này thông qua thỏa thuận RCEP (Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực). Sau khi thực hiện BRI, Trung Cộng đã tìm cách xây dựng tuyến Đường sắt xuyên Á để kết nối Trung Quốc và các nước Đông Nam Á. Tuy nhiên, sự nghi ngờ và không hài lòng của các nước Đông Nam Á đối với Trung Cộng được phản ánh trong các dự án như Đường sắt Trung Quốc-Thái Lan, Mỏ đồng Letpadaung ở Miến Điện và Cảng Hambantota ở Sri Lanka. Các nhà lãnh đạo của những quốc gia này nghi ngờ về Trung Cộng, dẫn đến việc liên tục đảo lộn và đàm phán lại các hợp đồng.

Sứ mệnh của BRI đã mở rộng phạm vi, từ việc mở rộng thị trường ngoại thương Trung Quốc, xuất cảng sản lượng dư thừa, xuất cảng mô hình cơ sở hạ tầng của Trung Cộng, xuất cảng lực lượng lao động đang thất nghiệp và kiếm được nguồn cung cấp năng lượng ổn định, cho đến việc dần dần chiếm giữ các vị trí chiến lược, xây dựng liên minh địa chính trị, tập hợp châu Âu chống lại Hoa Kỳ, xuất cảng hệ tư tưởng cộng sản, và cuối cùng là thúc đẩy chế độ chuyên quyền cộng sản ra thế giới. Đây là một dự án toàn diện với nhiều mục tiêu về chính trị, kinh tế và quân sự. BRI đã ký hợp đồng với 46 quốc gia ở châu Phi, có sự tham gia của 38 quốc gia ở châu Á, 27 quốc gia ở châu Âu, 12 quốc gia ở châu Đại Dương và 19 quốc gia ở Trung và Nam Mỹ.

Trung Cộng dự định xây dựng một hệ thống kinh tế và thương mại quốc tế mới thông qua công xưởng thế giới của mình. Trung Cộng phủ nhận rằng BRI là phiên bản Trung Quốc của Kế hoạch Marshall, vì nó không có ý định ban đầu của Kế hoạch Marshall vốn là hỗ trợ châu Âu và chống lại chủ nghĩa cộng sản. Trung Cộng đã thành công trong việc thuyết phục Anh Quốc tham gia kế hoạch này vì nó đáp ứng được những lo ngại của nền kinh tế Anh do việc Anh Quốc rút khỏi thị trường chung của EU, và sự thiếu ổn định của ngoại thương Anh Quốc.

Hoa Kỳ phản đối BRI vì rõ ràng nó đang cố gắng xua đuổi sức mạnh của Hoa Kỳ ra khỏi Tây Thái Bình Dương. Theo một báo cáo nghiên cứu do Bộ Quốc phòng Đài Loan đưa ra, BRI rõ ràng là nhằm vào ảnh hưởng của Hoa Kỳ ở Thái Bình Dương và cũng sẽ loại bỏ Đài Loan về mặt chiến lược. Các quan chức Ấn Độ đã tuyên bố rằng vì Hành lang Kinh tế Trung Quốc-Pakistan sẽ đi qua Kashmir do Pakistan kiểm soát, kế hoạch này sẽ ảnh hưởng đến lợi ích và tuyên bố chủ quyền lãnh thổ của Ấn Độ ở Kashmir. Ấn Độ đã tẩy chay diễn đàn BRI vào ngày 14/05/2017. Ấn Độ cũng cảnh báo các nước khác về “gánh nặng nợ không bền vững” khi tham gia vào kế hoạch này. Một báo cáo năm 2018 của Trung tâm Phát triển Toàn cầu chỉ ra rằng trong số 68 quốc gia tham gia BRI, 23 quốc gia đã ngập sâu trong nợ nần và tám quốc gia còn lại có nguy cơ mắc nợ cao.

Cách chính xác để xử trí BRI của Trung Cộng là gì? Các biện pháp đối phó của cộng đồng quốc tế có hiệu quả không?

Ấn Độ đã đề xuất cái gọi là “Dự án Gió mùa” (Monsoon Project) và “Dự án Tuyến đường Gia vị” (Spice Route Project). Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đã đề xuất một “phiên bản dân chủ của Một vành đai Một con đường” vốn bị cư dân mạng Trung Quốc chế giễu; Anh Quốc và Hoa Kỳ sẽ lập một kế hoạch toàn cầu nhằm chống lại BRI; rồi Hoa Kỳ và Nhật Bản cũng dự định lập ra các kế hoạch thay thế ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, để tạo đối trọng với BRI.

Việc Hoa Kỳ-Nhật Bản lên kế hoạch thiết lập một khuôn khổ hợp tác về mạng không dây 5G, năng lượng hydro và các thành phố thông minh, là một biện pháp nhằm chống lại BRI. Bằng cách xây dựng một khuôn khổ rõ ràng cho các dự án này, hai nước hy vọng sẽ giành được lòng tin của các nước trong khu vực và giành được lợi thế trong cuộc cạnh tranh với Trung Cộng nhằm gây ảnh hưởng ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Hoa Kỳ và Nhật Bản hy vọng rằng bản hướng dẫn cơ sở hạ tầng chất lượng cao này, cùng với các tiêu chuẩn mua sắm và quy tắc bảo trì, có thể giảm thiểu nguy cơ rò rỉ công nghệ và đánh bại Trung Cộng. Úc cũng hy vọng sẽ tham gia và thiết lập các dự án hợp tác giữa Úc, Nhật Bản và Hoa Kỳ nhằm thúc đẩy sự ổn định và thịnh vượng của khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Vào cuối tháng Ba năm nay, sau khi Hoa Kỳ, Anh Quốc, EU và Canada áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với các quan chức Trung Cộng vì những vi phạm nhân quyền ở Tân Cương, Trung Cộng đã áp đặt “các biện pháp trừng phạt trả đũa” đối với Liên minh Châu Âu, Anh Quốc, Canada và Hoa Kỳ. Khi căng thẳng giữa phương Tây và Trung Cộng leo thang, các nhà lãnh đạo của Hoa Kỳ và Anh Quốc bày tỏ rằng họ sẽ đoàn kết với các nước dân chủ để đưa ra một sáng kiến ​​chống lại BRI. Các chi tiết của kế hoạch này vẫn chưa được công bố, nhưng Thủ tướng Anh Boris Johnson đã đồng ý về một cuộc họp trực tuyến với ông Biden để cung cấp hàng trăm triệu bảng Anh hỗ trợ cho sáng kiến ​​này. Anh Quốc có thể xem xét việc trục xuất các gián điệp Trung Quốc như là một phần trong kế hoạch của mình.

Một viện nghiên cứu chính sách của Trung Cộng gần đây đã khuyến cáo rằng các nhà chức trách Trung Quốc sử dụng đại dịch và BRI để “loại bỏ quyền bá chủ của đồng USD” và “nỗ lực trở thành trung tâm của thế giới”. Nó thậm chí còn sử dụng đại dịch và BRI để thúc đẩy quốc tế hóa đồng NDT và thay thế “Giấc mơ Hoa Kỳ” (American Dream). Điều này cho thấy rõ ràng đã đến lúc cần có những hành động toàn diện từ cộng đồng quốc tế để đối đầu toàn bộ với Trung Cộng, loại bỏ hoàn toàn ảnh hưởng của BRI. Nhiệm vụ cấp bách là phải giải thể Trung Cộng, nhân tố gây nguy hiểm cho trật tự kinh tế và thương mại quốc tế cũng như hòa bình và ổn định thế giới.

Cụ thể, các biện pháp đối phó của Hoa Kỳ và Nhật Bản chỉ nhắm vào mức độ kỹ thuật của 5G và xây dựng các nguồn năng lượng mới, nhưng điều này không đủ để ngăn Huawei của Trung Cộng chinh phục lĩnh vực này. Hoa Kỳ và Nhật Bản có năng lực và công nghệ để sử dụng các công nghệ vệ tinh như dự án Starlink để chiếm lĩnh trực tiếp các tiêu chuẩn và cơ sở 5G mới, thậm chí là 6G, khiến Trung Cộng bị bỏ xa lại phía sau. “Dự án Gió mùa” và “Dự án Tuyến đường Gia vị” của Ấn Độ thiếu hiệu quả và sức mạnh, và cùng lắm chỉ có thể làm chậm ảnh hưởng của Trung Cộng ở Pakistan, nhưng không thể gây ra mối đe dọa thực sự đối với Trung Cộng. Ấn Độ cần tham gia liên minh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương do Hoa Kỳ chủ trương một cách tích cực hơn, phát động một cuộc tấn công toàn diện vào Trung Cộng, từ bỏ sự phụ thuộc của mình vào vũ khí của Nga, hội nhập hoàn toàn vào phương Tây, trở thành thị trường và quốc gia thúc đẩy hệ thống thương mại quốc tế mới. Kế hoạch của Anh Quốc rất coi trọng vấn đề an ninh quốc gia và rất đáng khen ngợi. Ngoài việc tiếp tục gây sức ép với Trung Cộng đối với Tân Cương và Hồng Kông, các nước phương Tây cũng nên tích cực thúc đẩy địa vị và sức mạnh của Đài Loan, biến nó thành một Trung Quốc tự do, đối thủ không thể hạ gục của Trung Cộng độc đoán.

Hoa Kỳ và các đồng minh cũng cần truy kích Trung Cộng mạnh mẽ hơn về đại dịch và nguồn gốc của virus, và thậm chí thúc ép Trung Cộng phải bồi thường khiến cho chế độ này phải phá sản. Sự khánh kiệt của Trung Cộng sẽ khiến Trung Cộng không thể sử dụng đầu tư và vốn làm mồi nhử để thu hút các nước, khiến các nước này chịu gánh nặng nợ nần khi tham gia BRI. Hoa Kỳ cần tiếp tục chính sách cắt đứt tham nhũng kinh tế của Trung Cộng như dưới thời ông Trump, tiếp tục các biện pháp cứng rắn để đánh bại Trung Cộng trong tất cả các lĩnh vực như thuế quan, thương mại, công nghệ và nhân quyền.

Quan điểm trình bày trong bài viết này là của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của The Epoch Times.

Nguồn: Frank Xie@ePochTimes thực hiện
Yến Nhi biên dịch

Tags: trung quốc, Vanh Dai v Con Duong