Tổng thống Nga Vladimir Putin tại điện Kremlin, Matxcơva, Nga ngày 18/04/2022. via REUTERS – SPUTNIK.–

Cuộc chiến Nga-Ukraina đã bước sang tháng thứ ba, và dường như hai bên vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt căng thẳng. Trang mạng đài truyền hình Mỹ CNN có bài phân tích về việc tổng thống Nga Vladimir Putin dường như đang tìm mọi cách để chiếm được vùng Donbass ở phía đông Ukraina trước ngày 09/05 tới. RFI xin trích dịch.

Khi lực lượng Ukraina đẩy lùi quân Nga đang trong quá trình tiến vào chiếm thủ đô Kiev, họ cho biết đã tìm thấy một số hành lý thú vị trong đống hoang tàn do quân đội Nga để lại sau khi rút lui, đạn dược, áo giáp và bên trong các xe quân sự là quân phục duyệt binh của Nga. Ông Oleksandr Hruzevych, phó tổng tham mưu trưởng lục quân Ukraina cho biết : « Nga đã dự kiến chiếm được Kiev trong hai ngày và sau đó sẽ tổ chức lễ duyệt binh ở đây. »

Tổng thống Nga Vladimir Putin không thể có một cuộc duyệt binh ở thủ đô Ukraina, nhưng một cuộc duyệt binh sắp diễn ra ở Matxcơva và cho dù tình hình trên chiến trường có thế nào đi chăng nữa thì tổng thống Nga có thể sẽ tuyên bố chiến thắng tại ngày lễ đó sẽ diễn ra vào đầu tháng Năm tới.

09/05 là một trong những ngày lễ quan trọng nhất của Nga, ngày Chiến thắng – ngày Đức đầu hàng ở Thế chiến thứ 2. Điện Kremlin đã sử dụng ngày kỷ niệm này trong hơn 70 năm qua để tôn vinh chủ nghĩa anh hùng đã thành công chống lại Đức Quốc xã, nhưng quan trọng hơn cả là để tuyên bố với người dân Nga, với các quốc gia bằng hữu cũng như kẻ thù của đất nước rằng các nhà lãnh đạo Nga đang cai trị một cường quốc vĩ đại và hùng mạnh.

Ngày Chiến thắng đi kèm với việc phô trương sức mạnh quân sự, và khi ngày này được kỷ niệm ở giữa một cuộc chiến, mặc dù ở Nga cuộc chiến này bị cấm gọi là « chiến tranh » và một cuộc chiến mà Matxcơva tuyên truyền một cách dối trá rằng đang diễn ra hoàn hảo đúng theo kế hoạch, dường như Nga không có phương án nào khác ngoài việc điện Kremlin sẽ phải sử dụng sự kiện 09/05 để tuyên bố trước công chúng rằng mình đã chiến thắng.

Theo đánh giá của tình báo Mỹ, các nhà phân tích chính sách đối ngoại của Nga và nhận thức chung đều chỉ ra rằng Putin sẽ sử dụng ngày 09/05 như « thời hạn chót » của chiến dịch ở Ukraina. Đó không phải là thời hạn cuối cùng để giành chiến thắng bởi điều đó có thể sẽ không xảy ra trong những tuần tới, nhưng đây là cách để Nga làm như đã ít nhiều giành được một chiến thắng nào đó, và là một chiến thắng quan trọng.

Chiến dịch trong những ngày sắp tới sẽ tập trung mạnh vào phía đông Ukraina, khu vực Donbass cạnh biên giới Nga, nơi có sự tập trung đông đảo của người dân tộc Nga và những người nói tiếng Nga, và là nơi những người ly khai do Nga hậu thuẫn đã tiến hành cuộc chiến chống lại Nhà nước Ukraina trong 8 năm qua.

Đó là nơi mà Putin sẽ tìm kiếm một thành công nhằm cứu vãn thể diện, một chiến thắng cụ thể mà ông có thể mang lại cho người dân Nga để nói với họ rằng ông vẫn là nhà lãnh đạo vĩ đại với « chiến dịch quân sự đặc biệt », với tất cả những khó khăn mà cuộc chiến đang gây ra cho người dân Nga, và chưa kể đến những tai họa mà Ukraina đã và đang phải hứng chịu – rằng sau cùng thì cuộc chiến này là một quyết định đứng đắn. Tuy nhiên, sự tuyệt vọng đối với việc giành chiến thắng của ông ta sẽ đồng nghĩa với việc trong những tuần tới cuộc chiến chắc chắn sẽ cướp đi rất nhiều sinh mạng và gây ra sự hủy diệt thậm chí còn tồi tệ hơn cho Ukraina.

Cho đến nay, cuộc chiến của Putin đã mang lại kết quả gần như hoàn toàn trái ngược với mong muốn của ông, cuộc chiến này đã củng cố ý thức quốc gia của Ukraina, củng cố và thống nhất Liên Minh Bắc Đại Tây Dương (NATO) và phương Tây, đã làm hoen ố hình ảnh của các lực lượng quân sự và chiến lược gia của Nga, v.v. Tuy nhiên, Putin hầu như đã thành công trong việc che giấu những sự thật đó với người dân Nga bằng cách đóng cửa các phương tiện truyền thông độc lập và khiến các nhà báo chân chính của Nga phải bỏ trốn khỏi đất nước. Điều đó đã khiến hầu hết người dân Nga chỉ sử dụng các phương tiện truyền thông do Nhà nước kiểm soát.

Nhưng ngay cả các nhà độc tài cũng phải lo lắng về vị thế trong nước của họ. Nếu người dân Nga coi cuộc phiêu lưu ở Ukraina của ông Putin là một thảm họa, thì khả năng nắm giữ quyền lực của ông có thể sẽ bị suy yếu.

Mặc dù Nhà nước kiểm soát thông tin, nhưng có khả năng Matxcơva sẽ không thể che giấu được một số sự kiện. Những người lính sẽ trở về nhà và kể lại câu chuyện của họ cho bạn bè và người thân. Hàng ngàn người sẽ không trở lại. Và một bộ phận dân số nhỏ vẫn có thể nhận được tin tức từ nước ngoài. Trong khi đó, người dân Nga, đang phải chịu đựng những khó khăn nghiêm trọng do các lệnh trừng phạt của phương Tây và sự ra đi của nhiều công ty nước ngoài có thể sẽ sớm khiến nền kinh tế Nga sụp đổ. Dù thế nào đi cho nữa, sự thật sẽ dần dần lộ ra.

Đó là lý do tại sao ông Putin cần khẩn trương phô trương chiến dịch của mình như một chiến thắng.

Vào ngày 09/05, tổng thống Putin gần như chắc chắn sẽ đứng ở Quảng trường Đỏ, trên một sân khấu được xây dựng trước lăng mộ, nơi quàn thi hài của nhà lãnh đạo Liên Xô Vladimir Lenin từ hơn 90 năm qua, và nói rằng mọi thứ đều diễn ra suôn sẻ ở mặt trận phía Tây.

Chúng ta sẽ xem liệu bộ trưởng Quốc Phòng Sergei Shoigu có xuất hiện hay không. Cho đến năm ngoái, ông ta đã đóng một vai trò quan trọng, ngực của ông gắn đầy huy chương rực rỡ sau những chiến thắng đẫm máu ở Syria và Chechnya. Nhưng giờ đây, ông ta đang dẫn đầu một quân đội bị sỉ nhục và ông phải đối mặt với những tin đồn dai dẳng về việc ông bị bệnh nặng.

Vào ngày 09/05, ông Putin có thể thông báo một tin nào đó về Donbass. Có thể ông ta sẽ tuyên bố rằng Donbass đã được « giải phóng » khỏi « Quốc xã », thế lực đang cai trị Ukraina theo ông Putin. Có thể Nga sẽ tổ chức một cuộc trưng cầu trá hình như đã từng làm sau khi Matxcơva chiếm bán đảo Crimée của Ukraina vào năm 2014. Nếu như Nga công bố một cuộc trưng cầu cho thấy hầu hết người dân ở Donbass háo hức muốn Nga sáp nhập khu vực này, hãy nhớ rằng kết quả một cuộc khảo sát độc lập gần đây đã không đi theo hướng ủng hộ đó.

Không lâu sau lễ duyệt binh Ngày Chiến thắng năm 2021, ông Putin đã tung một bài báo cho rằng người Nga và người Ukraina là cùng một dân tộc. Đó là một dấu hiệu đáng ngại cho thấy tổng thống Putin sẽ cố gắng xóa bỏ bản sắc, quốc gia và chính biên giới của Ukraina ngay sau đó. Hầu hết mọi người ở Donbass, khu vực của Ukraina nơi đa phần người dân đồng cảm với phân tích lịch sử của ông Putin, cũng hoàn toàn bác bỏ quan điểm đó. Trong một cuộc thăm dò của riêng CNN, chưa đến 1/5 người đồng ý rằng người Nga và người Ukraina là « một dân tộc ». Tuy nhiên, đó vẫn là yếu tố hoặc lý do chính khiến ông Putin phát động chiến tranh.

Ông Putin có thể giành được một chiến thắng về mặt chiến lược nếu thành phố cảng Mariupol thất thủ, khi các lực lượng Nga cố gắng thiết lập một hành lang trên bộ giữa các vùng lãnh thổ mà họ kiểm soát ở Donbass và Crimée. Điều đó sẽ củng cố quyền kiểm soát của Nga đối với một khu vực rộng lớn của Ukraina, và đó sẽ không đơn giản chỉ là một chiến thắng mang tính biểu tượng. Đó sẽ là một vố đau về tinh thần, chiến lược và kinh tế đối với chủ quyền của Ukraina.

Để giành được một chiến thắng như vậy từ giờ cho đến 09/05, tổng thống Putin gần như chắc chắn sẽ có những hành động tàn bạo hơn nữa đối với miền đông Ukraina. Điều đó sẽ gặp phải sự kháng cự dữ dội và không khoan nhượng từ phía Ukraina. Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky nói với CNN rằng Ukraina sẽ không từ bỏ lãnh thổ ở phía đông để ngăn chặn chiến tranh. Nguyên thủ Ukraina tin rằng nếu Donbass thất thủ, ông Putin sẽ tiếp tục nhắm vào Kiev.

Để chống lại cuộc tấn công mới đang được Nga thực hiện, Ukraina sẽ cần sự giúp đỡ nhiều hơn nữa từ phương Tây. Và Ukraina cần sự giúp đỡ này sớm nhất có thể. Mong muốn tuyên bố chiến thắng vào đầu tháng Năm của tổng thống Putin sẽ mang lại nhiều đau đớn. Nhưng việc này cũng khiến ông chủ điện Kremlin lâm vào thế nguy hiểm, bởi những điều mà ông ấy muốn tuyên bố trước công chúng vào 09/05 phải thực sự đáng tin cậy. Nếu không, ông Putin biết mình sẽ mất uy tín một cách trầm trọng.

Suy cho cùng, cuộc duyệt binh ngày 09/05 sẽ diễn ra ở Matxcơva chứ không phải ở Kiev.

Nguồn: RFI/Phan Minh

Tags: Nga, Ukraina