Sách trắng Quốc phòng Nhật Bản và Nikkei nói về bên “quân sự hoá” Biển Đông
Posted by Luu HoanPho, Aug 25, 2023, Comments Off
Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Hamada Yasukazu công bố Sách trắng Quốc phòng 2023 (ảnh minh họa).
Một số quan chức cấp cao và học giả Philippines như Tiến sĩ Jay Batongbacal, giáo sư về an ninh biển và là người đứng đầu Viện Nghiên cứu Vấn đề Hàng hải và Luật biển tại Đại học Philippines, ông Antonio Carpio, nguyên Thẩm phán Tòa án Tối cao Philippines và Tiến sĩ Renato De Castro, giáo sư nghiên cứu quốc tế tại Đại học De La Salle, vào ngày 18/8 cho tờ Inquirer biết rằng vào tháng 7 năm 2023, họ đã bị một số cá nhân không thể xác minh danh tính tiếp cận qua email và tin nhắn, hứa trả tiền để họ viết về việc “quân sự hóa Biển Đông” của Việt Nam.
Tờ Inquirer cũng cho biết hai phóng viên của báo này, một phóng viên báo địa phương khác và một đài truyền hình cũng đã nhận được riêng email từ ba cá nhân tuyên bố có quyền “truy cập” vào một văn bản được cho là “tuyệt mật” của Việt Nam về kế hoạch xây dựng đảo ở Trường Sa.
Tờ Inquirer đã không thực hiện theo đề nghị của những người đó. Tuy nhiên, trong tháng 7, 2023, ở Philippines, tờ Manila Times đã đăng liên tiếp hai bài phê phán Việt Nam mới là bên “quân sự hóa” Biển Đông. Bài báo của họ cũng trích dẫn “văn bản” “tuyệt mật” mà họ cho là của Tư lệnh Hải quân Việt Nam Trần Thanh Nghiêm. Như RFA đã phối kiểm tính xác thực của văn bản, tài liệu này có một số dấu hiệu đáng ngờ.
Chỉ sau một ngày khi Inquirer ở Philippines đăng bài nêu rõ các quan chức, học giả và giới truyền thông Philippines bị ai đó tiếp cận đề nghị trả tiền để nói Việt Nam mới là bên quân sự hóa và gây bất ổn trên Biển Đông, một tờ báo Nhật Bản là Nikkei đã đăng một bài trích dẫn thông tin, lập luận và tài liệu của Manila Times hồi tháng 7, nói Việt Nam là bên quân sự hoá Biển Đông và gây bất ổn an ninh khu vực.
Trao đổi với RFA, nhà nghiên cứu Hoàng Việt ở Trường Đại học Luật Tp. HCM nhận xét rằng việc Nikkei tham gia đưa lại tin của Manila Times có liên quan đến chiến lược “dư luận chiến” của Trung Quốc. Bài báo của Nikkei trích dẫn và lặp lại các lập luận có tính “dư luận chiến” kiểu Trung Quốc mà nhà nghiên cứu Hoàng Việt đã phân tích trong một bài trả lời phỏng vấn RFA hôm 8/8/2023.
Cuối tháng 7, vào dịp tờ Manila Times ở Philippines đang nói về việc Việt Nam là bên quân sự hoá Biển Đông, ngày 28/7/2023, Nhật Bản đã công bố Sách trắng Quốc phòng 2023, trong đó coi việc Trung Quốc quân sự hóa Biển Đông, Nga xâm lược Ukraine và Bắc Triều Tiên phóng tên lửa là ba mối nguy cho an ninh thế giới.
Nhà nghiên cứu Hoàng Việt cho rằng Trung Quốc có lẽ đã biết trước tinh thần của Sách trắng Quốc phòng 2023 của Nhật Bản, nghị quyết của Thượng viện Philippines ngày 1 tháng 8 phê phán Trung Quốc về những hành xử của họ trên Biển Đông cũng như kế hoạch tiếp tế cho lực lượng đồn trú trên Bãi Cỏ Mây, nên họ đã chuẩn bị trước một chiến dịch “dư luận chiến” để cố gắng đánh lạc hướng công luận quốc tế. Phương pháp của Trung Quốc là kết hợp thông tin thật và giả để đánh lạc hướng công chúng.
Sách trắng Quốc phòng Nhật Bản 2023 nói gì?
Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Hamada Yasukazu trong lời nói đầu của Sách trắng Quốc phòng nước này năm 2023 đã viết:
“Thế giới đang ở ngã ba đường của lịch sử. Cộng đồng quốc tế đang phải đối mặt với thời kỳ khó khăn nhất kể từ khi kết thúc Thế chiến thứ Hai và đang bước vào thời kỳ khủng hoảng mới. Việc Nga xâm chiếm Ukraine là tình huống chưa từng có, khi mà một thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc phớt lờ luật pháp quốc tế, xâm chiếm một quốc gia có chủ quyền và lặp lại những lời nói và hành động đe dọa vũ khí hạt nhân. Ngoài ra, Trung Quốc đang nhanh chóng gia tăng chất lượng và số lượng năng lực quân sự của mình, bao gồm cả lực lượng hạt nhân và tên lửa, đồng thời đang tiếp tục và tăng cường các nỗ lực nhằm đơn phương thay đổi hiện trạng bằng vũ lực ở Biển Hoa Đông và Biển Đông. Triều Tiên đang đạt được tiến bộ nhanh chóng trong việc phát triển hạt nhân và tên lửa, bao gồm cả việc phóng tên lửa liên tục.”
Như vậy, Sách trắng Quốc phòng Nhật Bản đã nêu đích danh Trung Quốc là bên gây căng thẳng ở Biển Đông với các hoạt động quân sự hoá Trường Sa ở mức độ lớn. Ngược lại, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc Tan Kefei phản bác Sách trắng Quốc phòng Nhật Bản, cho rằng Nhật Bản “cố tình phóng đại cái gọi là mối đe dọa quân sự của Trung Quốc và bôi nhọ các hoạt động quốc phòng và quân sự hợp pháp của Trung Quốc.” Ông Tan cho rằng Trung Quốc mới là bên “kiên quyết bảo vệ và xây dựng trật tự hàng hải quốc tế dựa trên pháp quyền và duy trì lập trường nhất quán và rõ ràng về các vấn đề trên biển.”
Sách trắng Quốc phòng Nhật 2023 đã dành một phần đáng kể để nói về quan hệ quốc phòng giữa Việt Nam và Nhật Bản. Sách trắng cho biết Nhật Bản đã gửi tàu ghé thăm sau khi Việt Nam khai trương một cảng quốc tế vào tháng 3 năm 2016 tại Vịnh Cam Ranh. Vào tháng 6 năm 2022, Nhật Bản và Việt Nam đã đồng ý tăng cường đáng kể phạm vi và quy mô hợp tác quốc phòng hiện có, đồng thời ký một bản ghi nhớ về hỗ trợ hậu cần lẫn nhau. Tháng 5/2023, Thủ tướng Fumio Kishida đã tổ chức cuộc gặp cấp cao với Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Hội nghị thượng đỉnh G7 Hiroshima, hai bên khẳng định hợp tác về tình hình Biển Đông. Đặc biệt, Nhật Bản và ASEAN tổ chức cơ chế “Nhóm làm việc của các chuyên gia (EWG)”, bao gồm bảy lĩnh vực là chống khủng bố, viện trợ nhân đạo/cứu trợ thiên tai, an ninh hàng hải, y tế quốc phòng, PKO (“Peacekeeping Operations,” tức “hoạt động gìn giữ hòa bình”,) rà phá bom mìn, mạng internet. Mỗi EWG chia sẻ thông tin, tổ chức hội thảo và đào tạo chung, và đưa ra các khuyến nghị và nộp báo cáo. Nhật Bản và Việt Nam là đồng chủ trì Hội nghị chuyên gia PKO lần thứ 4, nhiệm kỳ từ 2021 đến 2024.
Đặc biệt, Sách trắng Quốc phòng Nhật Bản cũng nói về việc Việt Nam cải tạo và quân sự hóa một số thực thể ở Trường Sa. Nhưng tài liệu này nhấn mạnh đó là nơi “Việt Nam có tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc,” và Việt Nam tiến hành những hoạt động này “trên những vùng lãnh thổ gần như nằm trong tầm kiểm soát của mình,” và nhấn mạnh “quy mô cải tạo không lớn như Trung Quốc đã làm trong quá khứ.” Nhận định này của Bộ Quốc phòng Nhật Bản trái ngược với bài viết của báo Nikkei hôm 18/8/2023.
Về khả năng quan hệ quốc phòng Nhật Bản – Việt Nam, tháng 7 năm 2020, Reuters đưa tin Nhật Bản cho Việt Nam vay 348 triệu USD để đóng mới 6 tàu tuần tra biển. RFA đặt câu hỏi với Giáo sư Sato Yoichiro ở Đại học Ritsumeikan Asia Pacific, Nhật Bản, rằng vì sao ở Đông Nam Á, Thái Lan là đồng minh chính thức của Hoa Kỳ nhưng mua tàu ngầm Trung Quốc, còn Việt Nam là nước có cùng ý thức hệ Cộng sản với Trung Quốc nhưng lại tăng cường mua vũ khí Nhật Bản, Hoa Kỳ và các bên khác. Ông Sato cho biết ở Thái Lan cũng có khái niệm “ngoại giao cây tre”, cùng một cách diễn đạt với Việt Nam. Các nước Đông Nam Á trong đó có Thái Lan và Việt Nam đều cố gắng không trở thành kẻ thù của ai. Nhưng điều làm nên sự khác nhau giữa cách lựa chọn của Việt Nam và Thái Lan là ở Việt Nam, thái độ đề phòng Trung Quốc của công chúng rất mạnh. Việt Nam rất lo ngại các động thái quân sự của Trung Quốc, do đó họ đa dạng hoá các nguồn cung vũ khí từ phương Tây. Còn việc Thái Lan mua tàu ngầm của Trung Quốc cho thấy dường như họ không lo ngại Trung Quốc lắm. Đối với Nhật Bản, ông nói nước này đã phát triển những hệ thống vũ khí mới của mình, trong đó có những hệ thống quan trọng như rada, máy bay không người lái, hệ thống trinh sát. Tuy nhiên, Nhật Bản ngần ngại chuyển giao chúng cho nước ngoài vì công chúng Nhật Bản nhìn chung không thích điều đó.
Nguồn: RFA
